Ermeni Meselesi-2

OSMANLI ARŞİVLERİNDEKİ ERMENİ MESELESİ BELGELERİNDEN SEÇMELER


Bildiğiniz üzere, “ Ermeni Meselesi “ konusunda, Osmanlı Yıldız Arşivleri kapsamında bulunan belgelerden birini yayınlamıştım. Balkan Harbi başta olmak üzere, bir çok cephede yenilmiş ve topraklarının büyük kısmını terk etmeye zorlanmış olan Osmanlı Devletini Anadolu’da da bitirmeye karar vermiş olan İngiltere, Fransa ve Rusya tarafından, Berlin Anlaşması hükümleri gereği yürürlüğe konması kabul edilen Islahat Fermanının ilanı hakkında vermiş oldukları muhtıra (Nota) konusundaki belgeyi Osmanlı Yıldız Arşivlerinin tercüme edilmiş cildinin ilgili sayfasından okuyalım..

“ KAYNAK : Osmanlı Arşivi, Karton-4, Kısım-9, Zarf-72, Evrak-1075, Ermeni meselesi,

G İ Z L İ

Kimden : Padişah Hazretleri,
Kime :
Konu : İngiltere, Fransa ve Rusya elçilerinin Anadolu’daki Islahat ile ilgili vermiş oldukları muhtıra (nota),”

“ Etraflıca inceleyip görüşlerinizi bildirmeniz için verdiğim belge, Büyük İslam Halifeliği ve Şanı Yüksek Osmanlı Devleti’nin hayati meselesidir.

Taht’a çıkışımdan beri tarafımdan görmüş olduğunuz yakın ilgi, bana karşı olan bağlılığınız, içten sevginiz ve dürüst çalışmalarınızın karşılığıdır. Bu belgeleri, din ve devletin yararı ve hakları açısından olgun bir tarafsızlık göstererek inceleyip, konu hakkındaki görüşlerinizi sunmanız için Cenab-ı Hakka ve Resulü Ekrem’ine, Vallahi, Billahi ve Tallahi ile size yemin ettirerek veriyorum.. “


Biz belge kitabın Türkçe sütunda yer alan yazıyı aldık.. Belgelerdeki her paragrafı alamıyoruz, fakat, aldığımız cümle ve paragraflarda hiçbir kelime ve yazım değişikliği yapmadan, ne yazıyorsa öyle yayınlıyoruz.

Gelelim bu belgenin değerlendirilmesine.. Şimdi, bu belgeden öğreniyoruz ki, Osmanlının idam fermanı olan, Berlin Anlaşması kapsamında yer alan Islahat Fermanının yayınlanması ve içeriğinin taraf devletlerin istediği şekilde doldurulması konularında büyük bir baskı ve sıkıntı içinde olan Padişah, bu belge ile, belgeye adı bile yazılmamış olan, Padişah’ın güvendiği ve görüşlerine önem verdiği bir kişiden görüşlerini istemektedir.. Siyasi Tarihimizi incelediğimizde bir çok olay karşısında ağlamak-gülmek arasında bocalamış ve bu kadar da olmaz demiştik.. Demek ki dahası da varmış.
Padişah’ın çok çaresiz olduğu anlaşılıyor. Daha neleri öğreneceğiz bakalım…Bir sonraki belgede olayların nasıl geliştiğini izleyeceğiz…